(KRO Televisie)
Documentaire/ 80’/ 1991
Portret van legendarisch zanger en cabaretier Frans Halsema gemaakt door KRO-programmamaakster Ria Groeneveld, zijn levensgezellin,
met oa interviews, archiefmateriaal, foto’s, geluidsfragmenten en brieven.
Met Jenny Arean, Gerard Cox, Paul Haenen, Michel van der Plas, Frans Rühl, Johan Verdoner & Ruut Weissman.
Regie: Ria Groeneveld
Filmmontage: Ewald Wels
Frans Halsema wordt op 13 september 1939 in een Amsterdams katholiek gezin geboren. Zijn vader Arie was reclametekenaar. Hij schreef ook revuetjes die door het gezin tussen de schuifdeuren werden opgevoerd. Frans had een broertje dood aan leren, breekt de Mulo af, leert voor banketbakker, maar een half jaar later stopt hij daar ook mee en gaat werken bij achtereenvolgens een kruideniersbedrijf, een herenmodezaak, op een effectenkantoor en bij een uitgeverij. In zijn vrije tijd treedt hij op met liedjes in café’s en op bruiloften en partijen. Hij begeleidt zichzelf daarbij op accordeon en piano. Tijdens z’n militaire dienst in Doorn van 1958 tot 1960 krijgt hij een schrijversopleiding en mag hij ‘s avonds naar de cabaretschool in Amsterdam. Zijn debuut als cabaretier vindt plaats in de City Music Hall in 1960 in de hoofdstad bij het ‘Pauze-Cabaret’. Een jaar later kan hij aan de slag bij Lurelei, aanvankelijk als pianist en componist, maar gaandeweg ook als zanger en speler. Klaas Vos MEER
LEES MEER
THEATERENCYCLOPEDIE
en JENNY AREAN over Frans Halsema
Deze documentaire over Frans Halsema neemt in mijn herinnering een speciale plaats in. De regisseuze, Ria Groeneveld, wilde met deze film vorm geven aan het verlies van haar overleden partner. Door in het verleden van Frans te duiken en te praten met collega’s en vrienden kon zij weer stilstaan bij alle positieve herinneringen aan hem. In combinatie met veel archieffragmenten hebben wij geprobeerd een indringend portret te schetsten van Frans Halsema, zonder dat het verhaal sentimenteel werd. Ondanks verdriet en dood blijft een gevoel van tederheid en blijdschap achter na het zien van de documentaire. Met recht heeft de film de titel ‘Frans, Omzien in vrolijkheid’.
RECENSIE
Frans Halsema: lyrische chansonnier en showman met veel pretnummers
Henk van Gelder, NRC Handelsblad, 21 september 1991
De documentaire over Frans Halsema, zondag te zien bij de KRO, is gemaakt door Ria Groeneveld, die acht jaar zijn vriendin was. Deze privé-informatie is relevant, omdat ze zelf in het programma voorkomt. Men ziet haar achterhoofd, zittend achter het stuur van een auto die “onderweg” is, en starend uit het raam van het huis in Dreumel, in het land van Maas en Waal, waar ze samen met Halsema woonde. Buiten beeld spreekt ze voorts in de ik-vorm teksten in, waarin ze zich soms zelfs rechtstreeks wendt tot haar hoofdpersoon.
Fragment
Op enkele spaarzame momenten bekroop me, tijdens een voorvertoning van Frans, omzien in vrolijkheid, een gevoel van gêne over die persoonlijke inbreng. Niet omdat Ria Groeneveld een larmoyant programma zou hebben gemaakt, integendeel – haar toon is tot het uiterste geserreerd en niets wijst erop dat ze zichzelf in het middelpunt heeft willen zetten. De gêne had alleen betrekking op een paar sentimentele uitglijders (“hier koestert Frans zijn jongensdromen”) en op een omissie van particuliere aard: ze vermeldt dat hij een zoon kreeg, maar niet dat hij voordien in het huwelijk was getreden met het danseresje dat in één van de archiefopnamen prominent in beeld is.
Detailkritiek derhalve, op een documentaire die verder veel moois laat horen en zien. De twee kanten van Frans Halsema zijn zorgvuldig in balans gebracht: enerzijds de lyrische chansonnier, anderzijds de jonge-honderige showman met zijn aanstekelijke pretnummers. Beide elementen kwamen voor in de sauna-scène uit 1968, waarin Gerard Cox en hij – elkaar met perfecte timing in de rede vallend – herinneringen ophalen aan de jaren vijftig. Cox blijkt overigens, zoveel jaar na dato, nog steeds niet het succes van zijn samenwerking met Halsema te kunnen verklaren. Ooggetuigen als tekstschrijver Michel van der Plas en regisseur Johan Verdoner komen iets dichterbij. Eerder is Jenny Arean aan het woord over de periode bij Wim Kan (“Frans haalde uit Kan wat erin zat”) en over hun musical-duet Vluchten kan niet meer. Uit de tijd van de solo-programma’s zijn begeleider Ruut Weissman en toneelmeester Frans Rühl geïnterviewd.
Dat er tenslotte aandacht wordt besteed aan een botsing met de KRO-radio, is een in de omroep ongekend staaltje van openhartigheid. Paul Haenen, met wie hij een geaborteerd radioprogramma maakte, prijst Halsema’s onbevangenheid: “Je had nooit het idee dat hij de ballast van een carrière met zich meetorste, hij was altijd bereid iets nieuws te proberen.” Toen hij stierf (in 1984, op 44-jarige leeftijd) stond hij volgens Ria Groeneveld op het punt om opnieuw een andere koers te kiezen. Haar grootste verdienste is, dat ze aantoont hoeveel er met zijn dood verloren is gegaan.
